Polymer Group

رشته مهندسی پلیمر عمدتاً با طراحی، تحلیل و بهبود مواد پلیمری در ارتباط است. این رشته به سرعت رشد کرده و امروزه جزو یکی از رشته‌های مهم کشورهای صنعتی پیشرفته محسوب می‌شود.

به طور کلی، پلیمرها به دو دسته طبیعی و مصنوعی تقسیم می‌شوند که پلیمرهای طبیعی شامل موادی مانند ترکیبات سلولزی، چوب، کاغذ و پشم هستند، که انسان‌ها از سال‌ها پیش با آن‌ها آشنا بوده‌اند و این دسته از پلیمرها هنوز هم در جهان از اهمیت و ارزش بالایی برخوردارند. پلیمرهای مصنوعی اما در دوران جنگ جهانی دوم مورد توجه قرار گرفتند، زیرا در این زمان دانشمندان به این نتیجه رسیدند که می‌توان از مواد نفتی پلیمرهای مصنوعی تولید کرد که کاربردهای متعددی خواهند داشت. بنابراین، مهندسی پلیمر با ساخت پلیمرهای مصنوعی توسط محققین شکوفا شد و اکنون، تنها پس از گذشت پنج دهه از آن دوران، این رشته چنان رشد کرده است که پیشرفت فناوری ارتباط مستقیمی با طراحی و ساخت مواد پلیمری دارد.

با توجه به اینکه کشور ما نیز از جمله کشورهایی است که در زمینه کشاورزی و منابع نفتی (صنایع شیمیایی) از استعداد بالقوه مناسبی برخوردار است و مواد پلیمری نیز در هر دو زمینه نقش کلیدی دارند، از حدود 25 سال پیش مهندسی پلیمر در ایران مورد توجه قرار گرفت. البته در ابتدا این رشته به عنوان یکی از گرایش‌های رشته مهندسی شیمی مطرح بود، اما در سال 1362 رشته مهندسی پلیمر با دو گرایش صنایع پلیمر و فناوری و علوم رنگ به طور مستقل اقدام به پذیرش دانشجو کرد [1].

هدف رشته مهندسی صنایع پلیمر تولید کلیه محصولات پلیمری از قبیل لاستیک، پلاستیک، الاستومر، چسب‌ها، رزین و سایر مواد مورد نیاز صنعت است. برای مثال، طراحی و تولید تایر ماشین در صنایع لاستیک، لوله‌های پلی‌اتیلن در صنایع پلاستیک و انواع فایبرگلاس‌ها در کامپوزیت به کمک متخصصان مهندسی صنایع پلیمر انجام می‌شود؛ یا حتی در این رشته شکل‌دهی رزین‌ها نیز مطرح است که برای نمونه می‌توان به ساخت ملامین اشاره کرد. حتی کیسه‌های پلاستیکی و روکش ظروف نچسب (تفلون) از مواد پلیمری ساخته می‌شوند. در واقع، در رشته مهندسی صنایع پلیمر هر آنچه مربوط به این مواد باشد، مورد مطالعه و بررسی قرار می‌گیرد. البته پلیمرها تنها کاربرد صنعتی ندارند، بلکه در حوزه پزشکی نیز کاربرد فراوان دارند. مثلاً اگر کشکک زانوی فردی آسیب ببیند و ترمیم آن ممکن نباشد، کشکک مشابه آن با مواد پلیمری ساخته شده و روی زانو قرار داده می‌شود؛ همچنین دندان مصنوعی و لنزهای چشمی همه از مواد پلیمری ساخته می‌شوند که به این مواد پلیمری «پلیمرهای زیستی» گفته می‌شود 2]].

امروزه بیش از 50% قطعات خودروها از مواد پلیمری ساخته می‌شود. در صنایع برق، الکترونیک و مخابرات نیز پلیمرهای مصنوعی به عنوان عایق‌های الکتریکی جایگاه بسیار مهمی دارند. در صنعت پوشاک نیز پلیمرها نقش موثری ایفا می‌کنند. در صنایع حمل و نقل، صنایع نظامی، پزشکی، کشاورزی و بسته‌بندی کاربرد مواد پلیمری بسیار گسترده است. در صنعت پوشاک، پلیمرها در تولید پاپوش‌ها، تن‌پوش‌ها و کف‌پوش‌ها نقش بسزایی دارند. در صنایع حمل و نقل زمینی (خودروسازی، قطار و ...)، هوایی (هواپیما و بالگرد) و دریایی (کشتی‌ها و ...) پلیمرها حضور چشمگیری دارند، و در نهایت در صنایع نظامی، پزشکی، کشاورزی و بسته‌بندی کاربرد مواد پلیمری بسیار فراگیر است. باتوجه به دامنه وسیع کاربرد پلیمرها در صنایع، فارغ‌التحصیلان این رشته توانایی‌های لازم برای ایجاد و برنامه‌ریزی واحدهای تولیدی تبدیل پلیمر خام به مواد مصرفی و اشتغال در مجتمع‌های بزرگ تولید پلیمر را دارند 3]].

ریاضیات عمومی، فیزیک عمومی، شیمی عمومی، برنامه‌نویسی کامپیوتر، کارگاه عمومی، شیمی آلی، مبانی مهندسی برق، موازنه انرژی و مواد، ترمودینامیک مهندسی، شیمی پلیمریزاسیون، انتقال حرارت، مکانیک سیالات، انتقال جرم، عملیات واحد، کنترل فرآیندها، اقتصاد و طرح مهندسی، نقشه‌کشی صنعتی، استاتیک و مقاومت مصالح، ترمودینامیک مهندسی، مکانیک سیالات، انتقال حرارت، موازنه انرژی و مواد، عملیات واحد، سینتیک و طرح راکتور، کنترل فرایندها، شیمی فیزیک، انتقال جرم، ریاضیات مهندسی، روش‌های اندازه‌گیری کمیت‌های مهندسی، شیمی فیزیک پلیمرها، شیمی سینتیک پلیمریزاسیون، وسایل اندازه‌گیری مشخصات مولکولی پلیمرها، روش‌های اندازه‌گیری مشخصات پلیمرها، مهندسی و کارگاه پلاستیک، رئولوژی پلیمرها، اصول مهندسی پلیمریزاسیون، خواص فیزیکی و مکانیکی پلیمرها، تکنولوژی و خواص فیزیکی الیاف، مهندسی و کارگاه الاستومر، تکنولوژی و کارگاه کامپوزیت‌ها، خواص و کاربرد پلیمرهای طبیعی.

رئولوژی پلیمرها، مهندسی الاستومر، مهندسی پلاستیک، تکنولوژی کامپوزیت‌ها، تکنولوژی و خواص فیزیکی الیاف.

گروه صنایع پلیمر دانشگاه صنعتی قم فعالیت خود را از سال 1390 با جذب 39 دانشجو آغاز کرده و در مقطع کارشناسی دانشجو تربیت می‌کند.

مراجع:

[1] http://www.tebyan-ardebil.ir

[2] http://nasir.ir

3]] منبع: کتاب آشنایی با رشته‌های دانشگاهی سازمان سنجش آموزش کشور تألیف خانم فیروزه سودایی و نرم‌افزار سامان رشته‌ی سازمان سنجش

[4] http://www.beytoote.com