مهندسی انرژی

رشته مهندسی انرژی:
   مهندسی انرژی (Energy Engineering) مجموعه‌ای است شامل درسهای نظری و عملی برای تربیت کارشناسان آزموده برای طراحی، توسعه، مدیریت و بهره‌برداری از سیستم های استخراج، فرآورش، تبدیل، انتقال، توزیعو مصرف انرژی. طول دوره کارشناسی پیوسته4 سال (8 نیم سال) است.
   در حال حاضر روند رو به رشد تقاضای انرژی از طریق گسترش سیستم‌های عرضه انرژی و بهره‌برداری از منابع انرژی فسیلی تامین می‌شود. رشد سریع مصرف انرژی و سهم بالای انرژی‌های فسیلی در تامین انرژی مورد نیاز بخشهای مختلف مصرف کننده انرژی، موجب سرعت بخشیدن به روند پایان پذیری منابع انرژی فسیلی و پخش حجم زیادی از مواد آلاینده در محیط زیست شده است. علاوه بر این، وابستگی اقتصاد کشور به درآمدهای ناشی از صادرات منابع انرژی فسیلی، موجب شده تا نظام اقتصادی کشور به شدت از تحولات بازار جهانی انرژی تاثیر بپذیرد. از سوی دیگر ارتباط گسترده بخش انرژی با تحولات مختلف فنی، علمی، اقتصادی و اجتماعی ایجاب می‌کند تا طراحی، توسعه و بهره‌برداری از سیستم‌های انرژی به صورت بهینه صورت پذیرد. به این ترتیب نقش دانشگاه‌ها در تربیت نیروی انسانی آموزش دیده و کارآمد در زمینه‌های مختلف انرژی بسیار مهم و اساسی ارزیابی می‌شود. با توجه به نقش کلیدی تعاملات انرژی در سطح جهان، بررسی تجربیات کشورهای مختلف در این زمینه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار می‌باشد. ایجاد رشته مهندسی انرژی در دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی دنیا از دهه ۱۹۷۰ میلادی با توجه به افزایش سریع قیمت انرژی و ضرورت تربیت نیروهای متخصص در زمینه‌های مختلف انرژی آغاز شد. از اواسط دهه ۱۹۷۰ میلادی و پس از شوک بازار جهانی نفت، با توجه به پیچیدگی‌های مسایل و مشکلات بخش انرژی و احساس نیاز بحرانی کشورها به تربیت نیروهای متخصص جهت یافتن راه حل‌های مناسب در زمینه‌های مختلف انرژی، به تدریج ایجاد مراکز تحقیقاتی و آموزشی در این رابطه در آمریکا، کشورهای بزرگ عضو اتحادیه اروپا و برخی کشورهای آسیایی آغاز شد.
   ایجاد رشته مهندسی سیستم‌های انرژی در مقطع تحصیلات تکمیلی در سال ۱۳۷۶ مطرح و ضرورت راه‌ اندازی آن در شورای تحصیلات تکمیلی و شورای دانشگاه صنعتی شریف مورد تصویب و مجوز رسمی آن در سال ۱۳۷۸ از شورای گسترش در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری دریافت شد. پذیرش دانشجو در دوره کارشناسی ارشد مهندسی سیستم‌های انرژی در دانشگاه صنعتی شریف از مهرماه سال ۱۳۷۸ آغاز شد. گروه سیستم‌های انرژی از سال ۱۳۸۱ اقدام به جذب دانشجویان دکتری در چارچوب گرایش تبدیل انرژی در دانشکده مهندسی مکانیک نمود. در سال ۱۳۸۸ برنامه دوره دکتری مهندسی سیستم‌های انرژی در دانشکده مهندسی انرژی تصویب و از سال ۱۳۹۰ اقدام به پذیرش دانشجوی دکتری این رشته نمود. دانشگاه صنعتی قم نیز برای اولین بار در مهرماه 1392 اقدام به پذیرش دانشجو در رشته مهندسی انرژی نموده است.
گرایش ها تخصصی:
سیستم های انرژی:
   در این زمینه پژوهشی، دانشجویان با فراگیری تکنیک‌های شبیه‌سازی سیستم‌های ترکیبی (چرخه تولید، توزیع و مصرف انرژی) مانند سیستم‌های ترکیبی تولید حرارت و قدرت یا تولید همزمان و ... با هدف ارزیابی جایگاه حامل‌های انرژی، گامی تخصصی در جهت بررسی سیستم‌ها از دیدگاه مهندسی انرژی بر می‌دارند. علاوه بر این مشکلات بخش انرژی با دیدگاه سنجش فنی و اقتصادی پروژه‌ها، گام بعدی و تکمیلی این تحقیقات خواهد بود. همچنین در این گرایش، به کمک قوانین اساسی علوم مکانیک، ترمودینامیک و برق قدرت به عنوان مبنای مدل سازی اولیه جهت تراز انرژی سیستم‌ها، جهت گیری فناوری‌های فعلی را به سوی بهینه‌سازی و حداقل کردن مصرف انرژی می‌برد و هم چنین می‌تواند در مدیریت کلان بخش انرژی، تصمیم گیری نهاد و سازمان‌های مربوطه، دیدگاه‌های تلفیقی برنامه ریزی در صنایع و بخش‌های انرژی شامل وزارت نفتو وزارت نیروکارایی داشته باشد و مدیریت برنامه‌ریزی کشور را با در نظر گرفتن مسایل فنی مرتبط با فرایند انرژی یاری دهد.
فناوری‌های انرژی:
   در این زمینه پژوهشی، روش‌های مختلف طراحی مفهومی سیستم‌های تبدیل انرژی پیشرفته، سیستم‌های تولید هم زمان برق و حرارت و برودت و همچنین قابلیت انواع سیستمهای انرژی‌های تجدید پذیر با کمک ابزارهای تحلیلی متفاوت نظیر مدل‌های برنامه ریزی ریاضی، مدل سازی دینامیک سیالات محاسباتی و انجام آزمایش‌های تجربی مورد بررسی قرار خواهد گرفت. همچنین دانش آموختگان این گرایش می‌توانند با شناخت انواع فناوری‌های پیشرفته انرژی و قابلیت‌های منابع انرژی تجدید پذیر در کشور علاوه بر توسعه دانش فنی در این زمینه، تدوین برنامه‌های گسترش استفاده از فناوری‌های نوین (نقشه راه یا سندهای راه بردی) در کشور را نیز بر عهده گیرند.
انرژی و محیط زیست:
   در این زمینه نیز ارتباط متقابل انرژی و محیط زیست به کمک ابزارهای تحلیلی نظیر معادلات دینامیک سیالات، معادلات انتقال جرم و حرارت با در نظر گرفتن تاثیر مسائل اقتصادی مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار خواهد گرفت. همچنین مدل پخش انواع آلاینده‌ها با استفاده از روش‌های مختلف دینامیک سیالات محاسباتی مورد بررسی قرار خواهد گرفت و دانشجویان می‌توانند با مطالعه و بررسی روش‌های بازیافت انرژی از ضایعات و پسماندها با توجه به مسایل زیست محیطی در حفظ و حراست از محیط زیست و کاهش آلودگی‌های زیست محیطی نقش مهمی ایفا کنند. از آن جایی که بخش عمده‌ای از آلودگی‌های زیست محیطی ناشی از احتراق سوخت‌های فسیلی برای تامین انرژی می‌باشد اصول و روش‌های کاهش آلودگی‌های زیست محیطی و ارزیابی فنی - اقتصادی آنها از مهم ترین مسایلی است که دراین زمینه مورد بررسی قرار می‌گیرد. قوانین و مقررات زیست محیطی، تجارت کردن، بهینه‌سازی مصرف آب و حفظ منابع آبی، تصفیه و استفاده از پساب‌های صنعتی، سیاست گذاری ساختاری و در نهایت اعمال استانداردهای زیست محیطی نیز از جمله مواردی می‌باشند که در این زمینه پژوهشی در نظر گرفته می‌شود.
زمینه های شغلی و بازار کار:
فرصت های شغلی برای دانش آموختگان این دوره می‌تواند در دو بخش ذیل خلاصه شود:
بخش دولتی:وزارت نفت، وزارت نیرو، شرکت ملی نفت ایران، شرکت بهینه‌سازی مصرف سوخت، سازمان انرژی‌های نو ایران، سازمان بهره‌وری انرژی، سازمان حفاظت محیط زیست، سازمان انرژی اتمی ایران، موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی، وزارت صنعت معدن و تجارت، توانیر و شرکتهای برق منطقه‌ای، وزارت راه و شهر سازی و سایر نهادهای تصمیم گیری در بخش انرژی کشور.
بخش خصوصی: شرکت‌های توسعه نیروگاهها، شرکت های خدمات انرژی، شرکت‌های مهندسی انرژی صنایع نیروگاهی، شرکت های طراحی سیستم های بهینه‌سازی مصرف انرژی در صنایع و ساختمان، طراحی سیستم های انرژی‌های تجدید پذیر (توربین‌های بادی، سیستم های حرارتی و...)