گروه مهندسی پلیمر

رشته مهندسی پلیمر عموما در ارتباط با طراحی, آنالیز و بهبود مواد پلیمری می باشد. این رشته به سرعت رشد كرده و امروزه جزو یكی از رشته‌های مهم كشورهای صنعتی پیشرفته می‌باشد.

به طور کلی پلیمرها به دو دسته طبیعی و مصنوعی تقسیم می شوند كه پلیمرهای طبیعی موادی مانند تركیب های سلولزی، چوب، كاغذ و پشم هستند كه انسان از سال ها پیش آنها را می‌شناخت و هنوز هم این دسته از پلیمرها در دنیا بسیار مهم و با ارزش هستند. و اما پلیمرهای مصنوعی در دوران جنگ جهانی دوم مورد توجه قرار گرفت چرا كه در این زمان دانشمندان به این نتیجه رسیدند كه از مواد نفتی می‌توان مواد پلیمری مصنوعی را ساخت كه این مواد كاربردهای مختلفی خواهند داشت. بنابراین مهندسی پلیمر با ساخت پلیمرهای مصنوعی توسط محققین شكوفا گردید و اكنون تنها با گذشت 5 دهه از آن دوران این رشته به حدی رشد كرده است كه پیشرفت تكنولوژی ارتباط تنگاتنگی با طراحی و ساخت مواد پلیمری دارد.

با توجه به این كه كشور ما نیز از جمله كشورهایی است كه در زمینه كشاورزی و منابع نفتی (صنایع شیمیایی)‌ از استعداد بالقوه خوبی برخوردار است و مواد پلیمری نیز در دو زمینه فوق نقش كلیدی دارند، از حدود 25 سال پیش مهندسی پلیمر در ایران مورد توجه قرار گرفت. البته در آغاز این رشته به عنوان یكی از گرایش های رشته مهندسی شیمی مطرح بود اما در سال 1362 رشته مهندسی پلیمر با دو گرایش صنایع پلیمر و تكنولوژی و علوم رنگ به طور مستقل اقدام به پذیرش دانشجو كرد ]1[.

هدف رشته مهندسی صنایع پلیمر تولید کلیه محصولات پلیمری از قبیل لاستیک، پلاستیک، الاستومر، چسب‌ها، رزین و سایر مواد مورد نیاز صنعت است. برای مثال طراحی و تولید تایر ماشین در صنایع لاستیک، لوله‌های پلی‌اتیلن در صنایع پلاستیک و انواع فایبرگلاسها در کامپوزیت به یاری متخصصان مهندسی صنایع پلیمر انجام می‌گیرد یا حتی در این رشته شکل‌دهی رزین‌ها نیز مطرح است که برای مثال می‌توان به ساخت ملامین اشاره کرد.حتی کیسه‌های پلاستیکی و روکش ظروف نچسب ( تفلون ) از مواد پلیمری می‌باشند. در واقع در رشته مهندسی صنایع پلیمر هر آنچه که به این مواد بر می‌گردد، مورد مطالعه و بررسی قرار می‌گیرد. البته پلیمرها فقط کاربرد صنعتی ندارند بلکه کاربرد پزشکی نیز دارند. مثلا اگر کشکک زانوی یک نفر آسیب ببیند و ترمیم آن امکان‌پذیر نباشد، شبیه به همان کشکک زانو را با مواد پلیمری درست می‌کنند و بر روی زانو قرار می‌دهند و یا دندان مصنوعی و لنزهای چشمی همه از مواد پلیمری ساخته می‌شوند که به این مواد پلیمری «پلیمرهای زیستی» می‌گویند 2]].

د امروزه‌ بیش‌ از 50% قطعات‌ خودروها از مواد پلیمری‌ ساخته‌ می‌شود. در صنایع‌ برق‌، الکترونیک‌ و مخابرات‌ نیز پلیمرهای‌ مصنوعی‌ به‌ عنوان‌ عایق‌های‌ الکتریکی‌ جایگاه‌ بسیار مهمی‌ دارند. در صنعت‌ پوشاک‌ نیز پلیمرها مؤثر هستند. در صنایع‌ حمل‌ و نقل‌، صنایع‌ نظامی‌، پزشکی‌، کشاورزی‌ و بسته‌بندی‌ کاربرد مواد پلیمری‌ بسیار گسترده‌ است‌. در صنعت پوشاک پلیمرها در تولید پاپوش‌ها، تن‌پوشها و کف‌پوشها بسیار موثر هستند. در صنایع حمل و نقل زمینی (خودروسازی، قطار و ... )، هوایی ( هواپیما و بالگرد) و دریایی (کشتی‌ها و ...) پلیمرها حضوری چشمگیر دارند، و بالاخره در صنایع نظامی، پزشکی، کشاورزی و بسته‌بندی کاربرد مواد پلیمری بسیار گسترده است.بدر صنعت پوشاک نیز پلیمرها در تولید پاپوش‌ها، تن‌پوشها و کف‌پوشها بسیار موثر هستند. در صنایع حمل و نقل زمینی (خودروسازی، قطار و ... )، هوایی ( هواپیما و بالگرد) و دریایی (کشتی‌ها و ...) پلیمرها حضوری چشمگیر دارند، و بالاخره در صنایع نظامی، پزشکی، کشاورزی و بسته‌بندی کاربرد مواد پلیمری بسیار گسترده است. باتوجه به کاربرد وسیع پلیمرها در صنایع، فارغ‌التحصیلان این رشته توانایی‌های کافی در زمینه‌های ایجاد و برنامه‌ریزی واحدهای تولیدی تبدیل پلیمر خام به مواد مصرفی و اشتغال در مجتمع‌های بزرگ تولید پلیمر خواهند داشت 3]].

دروس‌ مشترک‌ در‌ گرایش‌های‌ مختلف مهندسی‌ پلیمر:

ریاضیات‌ عمومی‌، فیزیک‌ عمومی‌، شیمی‌ عمومی‌، برنامه‌نویسی‌ کامپیوتر، کارگاه‌ عمومی‌، شیمی‌ آلی‌، مبانی‌ مهندسی‌ برق‌، موازنه‌ انرژی‌ و مواد، ترمودینامیک‌ مهندسی‌، شیمی‌ پلیمریزاسیون‌، انتقال‌ حرارت‌، مکانیک‌ سیالات‌، انتقال‌ جرم‌، عملیات‌ واحد، کنترل‌ فرآیندها، اقتصاد و طرح‌ مهندسی‌، نقشه‌کشی‌ صنعتی‌، استاتیک‌ و مقاومت‌ مصالح‌، ترمودینامیک‌ مهندسی‌، مکانیک‌ سیالات‌، انتقال‌ حرارت‌، موازنه‌ انرژی‌ و مواد، عملیات‌ واحد، سینتیک‌ و طرح‌ راکتور، کنترل‌ فرایندها، شیمی‌ فیزیک‌، انتقال‌ جرم‌، ریاضیات‌ مهندسی‌، روش‌های‌ اندازه‌گیری‌ کمیت‌های‌ مهندسی‌، شیمی‌ فیزیک‌ پلیمرها، شیمی‌ سینتیک‌ پلیمریزاسیون‌، وسائل‌ اندازه‌گیری‌ مشخصات‌ مولکولی‌ پلیمرها، روش‌های‌ اندازه‌گیری‌ مشخصات‌ پلیمرها، مهندسی‌ و کارگاه‌ پلاستیک‌، رئولوژی‌ پلیمرها، اصول‌ مهندسی‌ پلیمریزاسیون‌، خواص‌ فیزیکی‌ و مکانیکی‌ پلیمرها، تکنولوژی‌ و خواص‌ فیزیکی‌ الیاف‌، مهندسی‌ و کارگاه‌ الاستومر، تکنولوژی‌ و کارگاه‌ کامپوزیت‌ها، خواص‌ و کاربرد پلیمرهای‌ طبیعی‌.

دروس‌ تخصصی‌ گرایش‌ صنایع‌ پلیمر :

رئولوژی‌ پلیمرها، مهندسی‌ الاستومر، مهندسی‌ پلاستیک‌، تکنولوژی‌ کامپوزیت‌ها، تکنولوژی‌ و خواص‌ فیزیکی‌ الیاف‌.

گروه صنایع پلیمر دانشگاه صنعتی قم فعالیت خود را از سال 1390 با جذب 39 دانشجو آغاز نموده و در مقطع کارشناسی دانشجو تربیت می کند.

مراجع:

[1] http://www.tebyan-ardebil.ir

[2] http://nasir.ir

3]] منبع: کتاب آشنایی با رشته های دانشگاهی سازمان سنجش آموزش کشورتالیف خانم فیروزه سودایی ونرم افزار سامان رشته ی سازمان سنجش[4] http://www.beytoote.com